Bha a’ Mhòd as motha ann an còig bliadhna anns an Òban

Tha Am Mòd Nàiseanta Rìoghail 2024 a’ tighinn gu crìch, an tachartas as motha de a sheòrsa a th’ air a bhith ann an còig bliadhna. Bidh tàlantan ciùil bho air feadh na dùthcha agus nas fhaide air falbh a’ tighinn còmhla ann am baile seunta an Òbain a’ toirt crìoch air an fhèis iongantach naoi-latha.

A’ cuairteachadh còrr air 12 ionad air feadh baile a’ chosta an iar – ris an canar creathail a’ Mhòid – bho 11 - 19 Dàmhair, chunnaic prìomh fhèis Gàidhlig na h-Alba cànan, spòrs, ealain is cultar agus timcheall air 10,000 neach-tadhail a’ cruinneachadh ann am baile na mara, àrdachadh de 20% an taca ri an-uiridh, agus thathar a’ meas gun cruthaich e còrr air £2 millean dhan eaconamaidh ionadail.

Thàinig luchd-frithealaidh à Lunnainn gu Leòdhas a-nuas dhan bhaile a choimhead oir bha còrr air 2,600 a’ gabhail pàirt ann an còrr air 200 farpais.

Ann an cuirm nan Còisirean Mòra sa mhadainn an-diugh, chruinnich còisirean a tha air a bhith a’ farpais an t-seachdain seo a’ seinn ann an aonadh aoibhneach agus iad a’ caismeachd bho phrìomh ionad na seachdain seo, Tallaichean a’ Chorrain gu Ceàrnag an Stèisein san Òban, còmhla ri Còmhlan Pìoba Àrd-sgoil an Òbain.

A’ leantainn leis an traidisean, chaidh bratach a’ Mhòid a thoirt seachad gu pròiseil gu Loch Abar, far am bi aoigheachd air deasachadh 2025 den fhèis air a bheil meas, agus an Comh. Calum Rothach a’ faighinn a’ bhratach às leth Comhairle na Gàidhealtachd.

An-dè chaidh sreath sgoinneil de Cho-fharpaisean Còisir Sgìreil a chumail sa bhaile. Choisinn Còisir Ghàidhlig an Òbain Sgiath MhicShimidh is Thulaich Bhàrdainn airson an ceathramh Mòd ann an sreath, a chiad chòisir a rinn a leithid. Rinn iad seo nam baile fhèin agus far an robh a’ chiad Mòd a-riamh.

Bhuannaich Còisir Ghàidhlig Bhaile Ghobhainn Cupa Cuimhneachaidh Margrat Duncan airson a’ chiad turas riamh, fo stiùir Kathryn Callender, a bhuineas dhan Òban cuideachd. B’ e a’ chiad uair a bha iad san fharpais agus bhuannaich iad.

Chaidh urram a bhuileachadh air gaisgeach nan còisir Coinneach MacThòmais leis a’ Chomunn Ghàidhealach

Thuirt Sileas Sinclair, Stiùiriche Còisir an Òbain: “Tha sinn air leth moiteil gun do shoirbhich sinn sa bhaile againn fhìn-’s gann gun creid sinn. A’ chiad turas a bhuannaich sinn bho ghabh mi thairis mar stiùiriche ’s ann anns an Òban a bha e agus tha e air leth prìseil a ghlèidheadh a-rithist. Tha mi cho moiteil às a’ chòisir, tha iad air obair mhòr is chunbhalach a dhèanamh. Am bliadhna, bha sinn airson rud ùr a shealltainn agus thug sinn cuireadh do dh’Alasdair MacIlleBhàin òran ùr a dhèanamh às ar leth.”

Thuirt Kathryn Callender, Stiùiriche Còisir Ghàidhlig Bhaile Ghobhainn: “Abair faireachadh math a bhith a’ buannachadh an-diugh. Bha sinn air ar dòigh a bhith air an àrd-ùrlar an-diugh agus bha sinn air deagh ullachadh a dhèanamh, ach chan eil fios le cinnt ciamar a thèid an latha. Tha obair nach gabh creidsinn ga dhèanamh airson am Mòd Nàiseanta Rìoghail a chur air adhart, ’s tha sinne a’ dèanamh a h-uile dìcheall le ar cuid Ghàidhlig. Tha e na mhòr thoileachas a bhith ag obair còmhla ri deagh sgioba de sheinneadairean ’s tha e a’ ciallachadh na h-uiread dhuinn.”

Chaidh buannaiche Duais Ealain na Gàidhealtachd a’ Mhòid agus Comann Gàidhealach Lunnainn fhoillseachadh feasgar an-dè aig Ionad Achadh na Creige. Fhuair Jules Mather à Fùirneis ann an Earra-Ghàidheal a’ phrìomh dhuais leis an dealbh aice leis an tiotal Travelling Alone. Chaidh an dealbh aice a thaghadh bho gheàrr-liosta de 12 pìosan a chaidh a thaghadh leis an neach-ealain ainmeil agus an tidsear Iseabail Mhoireach. Mar bhuannaiche, bidh cothrom aig Jules Mather a cuid obrach a thaisbeanadh ann an taisbeanadh aig The Briggait ann an Glaschu, le cead bho Wasps Studios, an carthannas a tha a’ toirt seachad stiùidiothan do luchd-ealain agus luchd-cruthachaidh air feadh na h-Alba.

Thig an tachartas gu crìch le deireadh mòr a-nochd le taisbeanadh air leth soirbheachail leis an fheadhainn as fheàrr leis a’ Chost an Iar Trail West, a tha gu bhith a’ dùnadh na fèise ann an dòigh iongantach aig Tallaichean a’ Chorrain. Tha taic a’ tighinn bho Ruairidh MacIlleGhlais, a bhuannaich dà bhonn aig Mòd 2022.

Thòisich an tachartas naoi-latha le cuirm-chiùil dhrùidhteach leis a’ chòmhlan thraidiseanta air leth Mànran a chur a seachdain air a chasan le stoidhle.

Chaidh cuirm Ar Cànan ’s Ar Ceòl a chumail Disathairne sa chaidh. Air a stiùireadh le ceòl le Sileas Mac na Ceàrdaich agus air a riochdachadh le John Joe MacNèill, thug a’ chuirm seachad taghadh de thàlant ionadail. Nam measg bha seinn iongantach an t-seinneadair ainmeil à Muile, Alasdair MacIlleBhàin, luchd-ciùil traidiseanta à Àrd-sgoil an Òbain agus Pìobairean Àrd-sgoil an Òbain, luchd-ciùil Fèis Latharna, Còisir Ghàidhlig an Òbain, Na Garvins, Sorren MacLean agus Hannah Fisher, agus ’s dòcha a’ chiad Chòisir Ghàidhlig Makaton san t-saoghal, ‘Aon Ghuth’.

Chaidh leabhar sònraichte a chuir air bhog air Diciadain, 16 Dàmhair, aig Ionad Achadh na Creige le rionnag nam meadhanan sòisealta agus mothachadh bèicearachd Coinneach MacLeòid, ris an canar cuideachd The Hebridean Baker. Anns an tachartas bha sgeulachdan, òrain, agus seisean tarraingeach le Padruig MacCuinn, The Hebridean Hutter.

Fad na seachdain, bha taisbeanadh a’ comharrachadh beatha agus dìleab Seònaid NicLachlainn, a’ chiad ghuth Gàidhlig a chaidh a chlàradh air a’ ghramophone ann an 1899. Air a chur air dòigh le Màiri Anna NicUalraig agus Priscilla Scott, chomharraich an taisbeanadh a’ bhuaidh dhomhainn a bha aig Seasaidh air a’ Mhòd Nàiseanta Rìoghail agus a cùrsa-beatha stòlda mar chleasaiche cruinneil.

Thuirt Seumas Greumach, Àrd-oifigear a’ Chomuinn Ghàidhealaich: “Bha an t-Òban air a bhith na dheagh fhear-aoigheachd do Mhòd 2024 agus sheall e cho fìor chudromach sa tha e don Ghàidhlig agus don chultar Cheilteach. Tha 132 bliadhna bho chaidh am Mòd Nàiseanta a chumail an seo an toiseach agus ged a tha tòrr air atharrachadh, tha spiorad is dealas seasmhach airson cànan is òrain na Gàidhlig fhathast air leth làidir. Bu mhath leinn ar taing dhùrachdach a thoirt don a h-uile duine a rinn an tilleadh dhachaigh cho soirbheachail – ar com-pàirtichean luachmhor agus luchd-urrais, eagraichean ionadail, saor-thoilich sònraichte agus na mìltean de luchd-tadhail, cleasaichean agus farpaisich.

“Chan urrainn dhuinn feitheamh gus a bhith air ais air a’ Ghàidhealtachd ann an 2025 agus a dhol suas an rathad gu Loch Abar airson tachartas air leth math eile as aithne dhomh a bheir buannachdan cultarail agus eaconamach don sgìre.”

Thuirt an Comhairliche Jim Lynch, Ceannard Chomhairle Earra-Ghàidheal is Bhòid: “Meal an naidheachd air a’ Chomunn Ghàidhealach, luchd-eagrachaidh, saor-thoilich, britheamhan agus com-pàirtichean co-cheangailte ri Mòd Nàiseanta 2024. ’S e tachartas air leth a bh’ ann agus tha thu air uimhir de dhath agus de thoileachas a thoirt don bhaile. Tha mi an dòchas gum faigh sibh uile fois air a bheil feum mòr mus tòisich ullachadh airson tachartas na h-ath bhliadhna ann an Loch Abar. Gur math a thèid leis a h-uile duine.”

Thuirt an Comhairliche Bremner, Comhairle na Gàidhealtachd: “’S e urram agus urram a th’ ann a bhith a’ gabhail ri bratach a’ Mhòid Nàiseanta Rìoghail airson Loch Abar agus na Gàidhealtachd. Chaidh am Mòd Nàiseanta Rìoghail a chumail ann an Inbhir Nis mu dheireadh ann an 2021, agus tha sinn a’ coimhead air adhart ri fàilte a chuir air farpaisich agus luchd-leantainn a’ Mhòid a-rithist don sgìre. Tha sinn a’ guidhe gach soirbheachas don Chomunn Ghàidhealach agus don chomataidh eagrachaidh ionadail le Mòd 2025.”

Thuirt Rebecca Edser, Ceannard EventScotland, VisitScotland: “Tha am Mòd Nàiseanta Rìoghail na dheagh chomharrachadh air cultar beòthail Gàidhlig na h-Alba, agus tha sinn moiteil gun tug sinn taic do thachartas na bliadhna-sa mar phàirt den raon fharsaing de thachartasan is fèisean againn a tha air am maoineachadh tro ar Prògram Maoineachaidh Tachartasan Eadar-nàiseanta.

“Tha àite cudromach aig tachartasan nar coimhearsnachdan, a’ toirt cothrom dhuinn eòlasan cuimhneachail a cheangal, a cho-roinn agus a mhealtainn. Tha e mìorbhaileach a bhith a’ faicinn farpaisich agus luchd-èisteachd bho air feadh na dùthcha agus nas fhaide air falbh, a’ faighinn tlachd às an tachartas bliadhnail seo a bhios a’ cruthachadh ceangal domhainn ris a’ chànan, ceòl agus traidiseanan a tha a’ dèanamh Alba gun samhail.”

Thuirt Ealasaid Dhòmhnallach, Ceannard Bhòrd na Gàidhlig: “Bu mhath le Bòrd na Gàidhlig meal a naidheachd a chur air a h-uile duine a bha an sàs sa Mhòd airson tachartas a chur air dòigh a mhaireas cho fada nar cuimhne. Bha inbhe nam farpaisean cho àrd, agus raon farsaing de thàlant Gàidhlig ri fhaicinn. Taing shònraichte don Òban airson an aoigheachd iongantach agaibh, a’ dearbhadh gu bheil coimhearsnachd aig cridhe na fèise mìorbhaileach seo.”

Thuirt Dòmhnall MacGilleEathain, Neach-gairm Comataidh Ionadail Mòd an Òbain: “Tha sinn air leth toilichte le Mòd an Òbain 2024! Chan e a-mhàin gu bheil e air a bhith na dheagh chomharrachadh air ar dualchas Gàidhlig, tha e a-rithist air solas a chuir air an raon iongantach de bheairteas cultarail a th’ againn san Òban agus na sgìrean mun cuairt. Tha tòrr againn ri togail air. Mar a dh’fhàgas am Mòd àite breith airson greis, tha sinn a’ toirt taing dhan a h-uile duine a chuidich le bhith a’ dèanamh soirbheachas air leth math – agus a’ guidhe gach soirbheachas dha ar deagh charaidean airson Mòd Loch Abar 2025.”

Fhuair Mòd Nàiseanta Rìoghail am-bliadhna san Òban taic bho EventScotland, Bòrd na Gàidhlig, Comhairle Earra-Ghàidheal is Bhòid, Riaghaltas na h-Alba, Caledonian Mac a’ Bhriuthainn, BBC ALBA, Alba Chruthachail agus SQA.

Tillidh Am Mòd Nàiseanta Rìoghail a Loch Abar ann an 2025, 10 – 18 Dàmhair.

Toraidhean Mòd 2024 an seo.